RTP چیست ؟

سلام . به سومین قسمت از دوره آموزش VOIP سیسکو CCNA Collaboration خوش آمدید . در این قسمت از سری مقالات آموزش ویپ سیسکو در بخش اول مقاله می‌خواهیم ببینیم که پروتکل RTP چیست ؟ ، و در مرحله‌ی بعد دلایلی که باعث می‌شوند تا متخصصین ویپ توجه ویژه‌ای به این پروتکل داشته باشند را مورد بررسی قرار دهیم . پس با ما همراه باشید .

کاربرد و عملکرد پروتکل RTP چیست ؟

همانطور که از عنوان مقاله پیداست ، موضوعی که در این قسمت از مقالات آموزش ویپ سیسکو می‌خواهیم مورد بررسی قرار دهیم نه تنها در دنیای Cisco Collaboration بلکه در تمام دنیای ویپ از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و یک متخصص ویپ باید با آن آشنایی کامل داشته باشد .

در دنیای ویپ دو پروتکل مهم و جدید با نام‌های RTP و RTCP وجود دارد که این دو پروتکل‌های انتقال مدیا هستند . پروتکل RTP در لایه چهارم مدل استاندارد OSI قرار دارد. این پروتکل سه پارامتر مهم Sequence Number و Time Stamp و Payload Type را به بسته ارسالی اضافه می‌کند که کاربرد هر یک از این پارامتر‌ها را در ادامه توضیح می‌دهیم .

Time Stamp : به کمک این پارامتر می‌توان با بافر کردن پکت‌ها ، Jitter یا اختلاف تاخیر در رسیدن پکت‌ها (که در ادامه مورد بررسی قرار می‌دهیم .) را حذف نمود .

Sequence Number : به کمک این پارامتر می‌توان بسته‌های ارسالی را شماره‌دار ارسال نمود تا سمت دریافت کننده پکت‌های دریافتی را متناسب با شماره آن‌ها مرتب کرده و صوت مورد نظر را باز‌سازی نماید .

Payload Type : همانطور که می‌دانید پروتکل RTP برای انتقال صدا و تصویر مورد استفاده قرار می‌گیرد . پارامتر Payload Type نوع پروتکل RTP را مشخص می‌نماید .

در تصویر ذیل می‌توانید اطلاعات هدر RTP را مشاهده نمایید .

هنگامی که دو شخص با یک‌دیگر شروع به مکالمه صوتی یا تصویری می‌کنند ، پروتکل RTP با انتخاب یک پورت زوج در محدوده‌ی ۱۶۳۸۴ تا ۳۲۷۶۷ شروع به فعالیت می‌کند . نکته‌ی بسیار مهمی که باید در مورد پروتکل RTP در نظر داشته باشید این است ارتباط RTP به صورت یک طرفه برقرار می‌شود . بنابراین هنگامی که دو شخص مشغول مکالمه‌ی دو طرفه هستند در حقیقت دو ارتباط RTP بین آن‌ها ایجاد شده است .

نقش پروتکل RTCP در ارتباط RTP چیست ؟

حال که با پروتکل RTP آشنا شدید وقت آن رسیده است تا با پروتکل همکار RTP یعنی RTCP نیز آشنا شوید . در یک تماس ، درست پس از برقراری ارتباط RTP پروتکل RTCP وارد عمل می‌شود . وظیفه اصلی این پروتکل جمع‌‌آوری اطلاعات رد و بدل شده بین دو دستگاه می‌باشد که این اطلاعات عبارت‌اند از :

Packet Count : تعداد پکت رد و بدل شده بین دو دستگاه .

Packet Delay : مدت زمان تاخیری که طول می‌کشد تا یک پکت از مبدا خود به مقصد مورد‌ نظر برسد .

Packet Loss : تعداد پکت‌های از دست رفته در ارتباط .

Jitter : اختلاف زمانی بین تاخیر پکت‌ها می‌باشد . به عنوان مثال فرض کنید پکت شماره یک با تاخیر ۱۰۰ میلی ثانیه‌ای به مقصد خود می‌رسد . سپس پکت دوم با تاخیر ۵۰ میلی ثانیه‌ای توسط گیرنده دریافت می‌شود . در این حالت میزان Jitter برابر با مقدار ۵۰ میلی ثانیه خواهد بود.

نکته دیگری که باید در مورد پروتکل RTCP به یاد داشته باشید این است که RTCP همیشه پورت فرد بعدی انتخاب شده توسط پروتکل RTP را برای ایجاد یک نشست UDP دیگر انتخاب می‌کند . به عنوان مثال اگر RTP پورت ۱۷۸۵۴ را انتخاب نماید ، RTCP پورت ۱۷۸۵۵ را برای جمع‌آوری آمار اطلاعات رد و بدل شده انتخاب می‌کند .

تذکر : وجود یک تاخیر بسیار کوتاه در ارتباطات شبکه ، به خصوص ارتباطات WAN تا حدودی طبیعی می‌باشد و استفاده از سیستم ویپ در لینک‌هایی که میزان تاخیر در آن‌ها در حد استاندارد باشد وجود دارد . اما زمانی که میزان Delay در یک لینک از حد طبیعی خود خارج می‌شود و یا میزان Jitter بالا می‌رود ، سیستم VOIP راه‌اندازی شده در آن لینک دچار اختلال در مکالمه می‌شود . این نوع از مشکلات معمولا در لینک‌های وایرلس و لینک‌های WAN متداول‌تر هستند . بنابراین بهتر است پیش از راه‌اندازی سیستم تلفنی VOIP در چنین ارتباطاتی ، از پایدار بودن پهنای باند مورد نیاز اطمینان حاصل فرمایید .

جمع‌بندی مقاله :

در این مقاله آموزشی پس از آشنایی با پروتکل RTP و ویژگی‌های آن ، وظایف پروتکل RTCP را مورد بررسی قرار دادیم و مفهوم اطلاعات جمع‌آوری شده توسط این پروتکل را شرح دادیم .

شاید برایتان سوال شده باشد که چه چیز باعث شده است تا آشنایی با پروتکل‌های RTP و RTCP یکی بخش‌های مهم آموزش ویپ شده باشد ؟ دلیل اصلی اهمیت آشنایی با این دو پروتکل این است که در بسیاری از سناریو‌هایی که در آن یک متخصص ویپ اقدام به راه‌اندازی یا رفع اشکال مرکز تلفنی ویپ می‌کند . اگر با این دو پروتکل آشنایی کامل نداشته باشد با مشکلات زیادی رو به رو خواهد شد . چرا که اگر این دو پروتکل به دلایل متعددی مانند فایروال‌ها و …. امکان برقراری ارتباط نداشته باشند مسائلی مانند عدم ارسال و دریافت صدا ، یک طرفه شدن مکالمه و …. پیش خواهد آمد که همین موضوع باعث سردرگمی شخص خواهد شد . علاوه بر این در سناریو‌هایی که در آینده مورد بررسی قرار می‌دهیم گاهی لازم می‌شود تا تنظیماتی را برای برقراری ارتباط این دو پروتکل انجام دهیم که آشنایی با این دو پروتکل از ملزومات اجرای آن سناریو‌ها خواهد بود .

در قسمت بعدی مقاله آموزش ویپ سیسکو ، با بررسی تجهیزات و و نرم‌افزار‌های گوناگون ویپ ارائه شده توسط شرکت سیسکو در خدمت شما عزیزان خواهیم بود . در صورت وجود هرگونه سوال یا ابهام در مورد مقاله RTP چیست ؟ ، می‌توانید مشکلات خود را در بخش دیدگاه‌ها با کارشناسان ویپ سیسکو گروه ویپینگ در میان بگذارید .

تاریخچه نرم افزار تلفنی ایزابل (Issabel)

ایزابل چیست ؟ بررسی تاریخچه ISSABEL

ایزابل یک نرم افزار تلفنی رایگان و متن باز است که هسته تلفنی آن Asterisk می باشد. ایزابل تعداد زیادی نرم افزار جانبی را در بر گرفته و باعث شده است که حتی افرادی که دانش نسبتاً کمی از VOIP و شبکه دارند به راحتی بتوانند یک مرکز تماس حرفه ای برای سازمان خود راه اندازی کنند.

استریسک ( Asterisk ) محبوب ترین نرم افزار تلفنی در سال ۱۹۹۹ توسط مارک اسپنسر  ( Mark Spencer ) بنیانگذار شرکت دیجیوم برای سیستم عامل لینوکس تولید شد ، هرچند این نرم افزار بسیار کار آمد و قدرتمند هست ولی به دلیل عدم داشتن واسط کاربری ایزابل چیست؟ گرافیکی کار با آن بسیار دشوار است و صرفا متخصصین خبره می توانند ار آن  استفاده کنند . ولی از انجایی که این نرم افزار به صورت متن باز و و رایگان ارائه می شود شرکت های دیگر دست به کار شدند و شروع به تولید واسط کاربری برای استریسک کردند.

واسط های کاربری استریسک :

از واسط های کاربری استریسک می توان به موارد زیر اشاره کرد :

۴PSA Voip Now

Ansitel

Asterisk NOW

Astimax

Be IP IPBX

Elastix

FreePBX

………..

از معروف ترین آنها می توان FreePBX را نام برد که توسط شرکت Schmooze ( اشموز ) توسعه پبدا کرده است (درحال حاضر مالکیت FreePBX در اختیار شرکت Sangoma می باشد)  هرچند FreePBX به صورت رایگان و متن باز ارائه می شود ولی صرفا قسمت تلفنی آن رایگان می باشد و برای مابقی ماژول های کاربردی، باید هزینه پرداخت شود.

یکی دیگر از  واسط های کاربری استریسک الستیکس نام دارد که آموزش ویپ توسط شرکت پالوسانتو (palosanto) توسعه می یافت ، الستیکس در قسمت تلفنی از FreePBX استفاده می کند ولی تعداد زیادی نرم افزار کاربردی در آن وجود دارد که باعث می شود راه اندازی یک سیستم تلفنی کامل با دانشی کم به راحتی میسر باشد ، از میان این این نرم افزار ها می توان به Hylafax ،  Agenda، Mail server ، Open fire و بعضی تنظیمات لینوکس میزبان اشاره کرد.

همین مجتمع بودن باعث می شود Elastix حداقل در ایران به محبوب ترین واسط کاربری برای Asterisk تبدیل شود.

البته نباید از کاستی های الستیکس هم غافل شد استفاده از نسخه های پایین Asterisk ، FreePBX  از جمله مشکلات الستیکس می باشد . الستیکس در سه نسخه ۲٫۵ ، MT و ۴ ارائه میشد، با واگذاری الستیکس به شرکت ۳CX در سال ۲۰۱۶ پروژه الستیکس با هسته استریسک متوقف شد و نسخه ۵ آن با هسته ۳CX که دیگر متن باز و رایگان نبود ارائه شد و نسخه های ۴ و MT  از روی سایت این شرکت حذف شدند ولی نسخه ۲٫۵ کماکان قابل دسترس می باشد.

ایزابل، الستیکس جدید :

اما این پایان پروژه الستیکس نبود ، در حال حاضر این پروژه توسط تیمی دیگر با نام ایزابل  (Issabel)  در حال توسعه می باشد هر چند ایزابل دست خوش تغییرات زیادی نسبت به الستیکس نشده و تغییرات آن صرفاً شامل چند نرم افزار مجتمع دیگر و تغیر رنگ زمینه و لوگوها ی اینترفیس الستیکس می باشد ولی با این حال آینده از آن Issabel خواهد بود و بهتراست دوستداران الستیکس دیگر با آن خداحافظی کنند و سیستم های خود را به ایزابل بروز رسانی کنند.

در این دوره آموزش ایزابل بیشتر قصد داریم به نرم افزار های اضافی ایزابل بپردازیم ، البته از سیستم تلفنی هم غافل نخواهیم شد و به آموزش آن نیز خواهیم پرداخت ولی به یاد داشته باشید که قسمت تلفنی ایزابل هم مانند الستیکس از FreePBX استفاده می کند و با یادگیری FreePBX قطعاً قسمت تلفنی  ایزابل را نیز مسلط خواهید شد.

در قسمت های آینده دوره آموزش ایزابل آموزش ها روی Issabel نسخه ۴ ارائه خواهد شد.

آموزش ویپ سیسکو Collaboration قسمت اول

آموزش ویپ سیسکو COLLABORATION :

سلام . به اولین قسمت از دوره‌ آموزش ویپ سیسکو خوش آمدید . در این دوره از مقالات آموزش ویپ گروه ویپینگ می‌خواهیم به بررسی و آموزش گام به گام مراکز تلفنی تحت شبکه کمپانی بسیار قدرتمند Cisco بپردازیم . برای شروع در ابتدای کار با مباحث و مفاهیم اولیه سیستم‌های تلفنی شروع می‌کنیم و گام به گام با توضیح مطالب مختلف و انجام سناریو‌های متعدد به سمت یادگیری این تکنولوژی بی‌نظیر حرکت می‌کنیم . مباحث انتخابی این مقالات بر اساس سرفصل‌های کتاب Cisco Collaboration با کد آزمون ۰۶۰-۲۱۰ می‌باشد که برای شرکت در آزمون رسمی CCNA Collaboration آشنایی با آن ضروری است .

مفاهیم اولیه آموزش ویپ سیسکو :

همانطور که می‌دانید برای تسلط بر یک بحث علمی ، باید درک درستی از مفاهیم اولیه و پایه‌ای آن مبحث داشته باشیم . چراکه در هنگام پیاده‌سازی سناریو‌های متعدد با اصطلاحات و پارامتر‌هایی رو به رو می‌شویم که برای کارکرد درست سیستم ویپ مجبور به تنظیم آن‌ها هستیم . به همین علت در شروع دوره آموزش ویپ سیسکو مفاهیم و مطالب پایه‌ای را مورد بررسی قرار می‌دهیم و در ادامه با مباحث اصلی و پیچیده‌ی Collaboration یادگیری این تکنولوژی جذاب را ادامه می‌دهیم .

Signaling درخطوط آنالوگ :

یکی از مفاهیم و مطالب مقدماتی که باید برای راه‌اندازی یک سیستم تلفنی ویپ با آن آشنایی داشته باشید انواع سیگنالینگ در خطوط آنالوگ می‌باشد . خط تلفنی که ارتباط شما را با مرکز مخابرات منطقه شما برقرار می‌کند دارای یک زوج سیم می‌باشد که یکی از آن‌ها Ground یا قطب مثبت ( که به آن Tip گفته می‌شود ) و دیگری باطری یا قطب منفی ( که به آن Ring گفته می‌شود ) می‌باشد . خط آنالوگ دارای دو نوع سیگنالینگ Loop Start و Ground Start می‌باشد که عموما از Loop start برای خانه‌ها و از Ground Start برای سیستم تلفنی‌های جدیدی که در مراکز بزرگ به کار برده می‌شوند ، استفاده می‌کنند .

از جمله تفاوتی که میان این دو نوع سیگنالینگ وجود دارد وجود Glare یا خط رو خط  در سیگنالینگ نوع Loop Start می‌باشد . نحوه عملکرد سیگنالینگ Ground Start از تلفن‌های پولی الگو برداری شده است . به این صورت که تا زمانی که درون تلفن سکه نمی‌انداختید صدای بوق را نمی‌شنیدید .

Signaling درخطوط دیجیتال :

همانطور که می‌دانید امروزه دیگر در بسیاری از سازمان‌ها و ادارات از خطوط دیجیتال برای برقراری تماس تلفنی استفاده می‌شود . این خطوط به ما این امکان را می‌دهند آموزش VOIP سیسکو تا با استفاده از یک زوج سیم تعداد زیادی تماس همزمان برقرار کنیم . علاوه بر این توسط خطوط دیجیتال می‌توانیم صدای طرفین تماس را برای مسافت‌های بسیار دور تقویت و ارسال نماییم . یکی از مباحث مهمی که در مراحل آموزش ویپ سیسکو باید با آن آشنایی داشته باشیم سیگنالینگ خطوط دیجیتال می‌باشد . خطوط دیجیتال عموما در کشور‌های کانادا ، آمریکا و ژاپن در قالب T1 و در ایران و کشور‌های اروپایی در قالب E1 به درخواست کنندگان ارائه می‌شود . یک خط T1 دارای ۲۴ کانال صوتی با پهنای باند ۶۴ Kkbps و یک خط E1 دارای ۳۲ کانال برای ارسال صوت می‌باشد .

خطوط دیجیتال دارای ۲ نوع سیگنالینگ می‌باشند .

CAS) Channel Associated Signaling) : در این حالت اطلاعات سیگنالینگ در میان بقیه فرکانس مکالمات به عنوان صوت منتقل می‌شود .

CCS) Common Channel Signaling) : در این حالت اطلاعات سیگنالینگ در دو کانال مجزا ارسال می‌شود .

آشنایی با PSTN :

برای درک بهتر مراحل آموزش ویپ سیسکو بهتر است با برخی از کلمات و واژه‌های تخصصی این زمینه آشنا شوید .

Local Loop : لینک بین مشتری ( مانند خانه یا ادارات ) با مرکز مخابرات می‌باشد .

Trunk : ارتباط بین سوییچ‌ها را ترانک می‌گویند . این سوییچ‌ها می‌توانند سوییچ‌های مخابرات یا خصوصی باشند .

Private Switch : منظور از سوییچ خصوصی شبیه‌سازی یک PSTN در مقیاس کوچک برای یک شرکت می‌باشد تا دیگر نیازی به برقراری ارتباط با مخابرات برای برقراری تماس داخلی نباشد .

Digital Telephone : تلفن‌هایی هستند که عموما به PBX متصل می‌شوند . این تلفن‌ها آموزش ویپ سیسکو صدا را به کد‌های ۰ و ۱ تبدیل کرده و به سمت مرکز تلفن ارسال می‌کنند . تلفن‌های دیجیتال بر خلاف تلفن‌های معمولی که از دو کابل برای اتصال استفاده می‌کنند ، از ۴ سیم یا دو زوج سیم برای اتصال به PBX استفاده می‌کنند .

کدک صوتی :

یکی از مهم‌ترین پارامتر‌هایی که باید در مراحل آموزش ویپ سیسکو با آن آشنایی داشته باشید ، کدک‌های صوتی می‌باشد . یک کارشناس راه‌اندازی مراکز تلفنی ویپ باید با انواع کدک‌های صوتی و کاربرد‌ آن‌ها در سناریو‌های مختلف آشنایی کامل داشته باشد . چرا که در صورتی که در زمان پیاده‌سازی یک مرکز تلفن ویپ Codec صوتی مناسب انتخاب نشود ، ممکن است با مشکلات بسیاری مانند قطع و وصل شدن صدا ، تاخیر در صدا ، اکو و …. مواجه شوید . مفهوم کدک صوتی به طور کامل در مقاله ( کدک صوتی چیست ؟ ) از مقالات کابردی گروه VoiPing بررسی شده است اما به طور خلاصه می‌توان گفت به نحوه تبدیل یک صدای یا موج آنالوگ به سیگنال دیجیتال Codec صوتی گفته می‌شود . این فرایند تبدیل در کدک‌های مختلف به شکل‌های گوناگونی انجام می‌شود که همین امر باعث به وجود آمدن انواع زیادی کدک می‌شود .

جمع‌بندی قسمت اول :

در قسمت اول دوره بلاگی آموزش ویپ سیسکو با روند آموزشی مقالات سیسکو ، انواع سیگنالینگ خطوط آنالوگ ، انواع خطوط دیجیتال و سیگنالینگ آن‌ها ، کلمات و اصطلاحات پرکاربرد دنیای VOICE و مفهوم کلی کدک‌های صوتی که برای شروع دوره آموزش ویپ سیسکو دانستن آنها ضروری می‌باشد، آشنا شدیم. در مقاله‌ی بعدی یادگیری دوره‌ی Collaboration را با معرفی قطعات اصلی روتر‌ها و تجهیزات سیسکو ادامه خواهیم داد .

در صورت وجود هر‌گونه سوال یا ابهام می‌توانید از بخش نظرات برای برقراری ارتباط با کارشناسان VOIP سیسکو گروه VoiPing در ارتباط باشید .